Legendarisch RTBF-magazine 'Striptease' nu op Canvas

Onze gids door de wonderlijke wereld van 'Striptease' is Dimitri Verhulst: schrijver en ervaringsdeskundige van la Flandre profonde die diep in het landelijke Wallonië een vast stek heeft gevonden en dus perfect geplaatst is om ons deze spiegel van onszelf voor te houden.

Met de deur in huis
Hij is de luiers nog niet ontgroeid, maar rijdt al wel op een miniatuurmoto. Vier jaar is hij pas, maar zijn ouders hebben zijn toekomst als grote kampioen al helemaal uitgestippeld. En rijden zal hij, of hij nu wil of niet. (Volle Petrol – Benoit Mariage – 1988 – 15’)

Raphaël is een kleine gangster. Hij is gek op de film Scarface met Al Pacino. Dat zal wel geen toeval zijn, want hij verzamelt zelf littekens zoals een ander postzegels. Waar ze vandaan komen, dat vertelt hij ons graag. (Scarface – Joachim Lafosse – 2001 – 12’)

Alles gaat om zeep in Vlaanderen, zelfs de goede zeden. Gelukkig waakt de vereniging van Ouders tegen Zedenverwildering. Ze trekt onversaagd ten strijde tegen de pil, seks voor het huwelijk, abortus, de satanische rock ’n roll en de pornografische brochures van de CVP. (Vlaamse zeden – Peter Boeckx – 1990 – 14’)

Het gaat er vrolijk aan toe bij de familie De Becker. De kinderen Christelle, Christophe en Christine (hebt u hem?) zijn jong en de ouders nog jonger (van hart). Ze leven als God In Frankrijk, maar wonen in Brussel in een echt zottenkot. (De avonturen van de familie De Becker – Manu Riche – 1992 – 14’)

Zo ziet de eerste aflevering van 'Striptease' op Canvas eruit. Vier straffe reportages uit de gelijknamige reeks op RTBF: een iconisch programma dat onder het motto 'l'émission qui vous déshabille' bijna 20 jaar lang garant stond voor honderden pareltjes van cinéma vérité, grappige, poëtische, aangrijpende én ontluisterende portretten.

'Striptease' op RTBF
'Striptease' werd in 1985 opgestart door Jean Libon en Marco Lamensch. Ze wilden af van het klassieke documentaire format met zijn belerende commentaar en talking heads. Wat zij voor oog hadden, waren korte reportages die volop gebruik maakten van de kracht van de beeldtaal, zonder commentaar, duiding of inleiding. De beelden moesten voor zichzelf spreken. Elke aflevering van Striptease bevatte vier reportages van 12 à 15 minuten. Dat hield de aandacht van de kijkers op scherp en wekte nieuwsgierigheid naar het vervolg van het programma.

Ook wat de onderwerpen betreft, werden duidelijke keuzes gemaakt. 'Striptease' ging het niet zoeken in het verre buitenland, maar in de buurt, bij mensen en toestanden die we kennen, die we herkennen. Alledaagse dingen als relaties, familieverbanden, werk en werkloosheid, mensen met dromen en ambities. In de stad, op het platteland, in Wallonië en Brussel, maar opmerkelijk vaak ook in Vlaanderen. Daarvoor deden Libon en Lamentsch onder meer een beroep op een aantal jonge Vlaamse reporters, zoals Peter Boeckx, Luckas Vander Taelen en Karl Martens. Manu Riche was de perfect tweetalige Brusselaar en bij de Franstalige reporters waren mensen als Manu Bonmariage, Yves Hinant en André François.

'Striptease' werd een geweldig succes en groeide uit tot een echt cultprogramma. Het werd door La Une uitgezonden na het Journaal en haalde vaak hogere kijkcijfers dan het nieuws. Het programma liep tot 2002 bij RTBF en wordt door dezelfde producers ook nu nog gemaakt voor France 3. 'Striptease' was in de jaren ’80 en ’90 wat 'Man Bijt Hond' nu is, maar de toon was radicaler en rauwer.

'Striptease' op Canvas
Voor Canvas maakte Manu Riche, Stripteaseur van het eerste uur, samen met Dimitri Verhulst, een grote fan van het programma, een selectie van 31 reportages. Ze worden gebundeld in acht afleveringen. Elke aflevering bevat een viertal reportages waarvan er telkens één een Vlaams aspect heeft, hetzij het onderwerp, hetzij de maker of allebei. Verder is er geen thematische samenhang tussen de reportages in de diverse afleveringen. Maar wat ze wel gemeen hebben, is dat het krachtige en beklijvende documents humains zijn die de tand des tijds opmerkelijk goed doorstaan hebben en duidelijk maken dat toen op televisie dingen konden die nu wellicht niet meer zouden kunnen omdat de tijdsgeest veranderd is en mensen – cineasten én geportretteerden – anders omgaan met het medium.

Zo dringt 'Striptease' als een duivel in een wijwatervat door in de intimiteit van een karmelietenklooster om er zich prompt te laten verleiden (of bekeren?). Er is een pakkend portret van een schilderachtige prostituee (één die schildert wel te verstaan), maar we krijgen ook onthullende en onthutsende reportages over een fascistoïde militant, een wapenhandelaar, een plastisch chirurg, de controversiële Brusselse burgemeester Hervé Brouhon en de opvolger van de beruchte Guy Mathot in Seraing, meer bepaald zijn zoon Alain Mathot. Daarnaast ook prachtige en vaak ontroerende minidocumentaires over een bejaard Belgisch-Arabisch koppel; een oude vader en zijn twee zonen op het Vlaamse platteland; een vrouw die de deurwaarder op bezoek krijgt; de 93-jarige groottante van Luckas Vander Taelen; de mama van Helmut Lotti; een vader, zijn dochter en hun geanimeerde gesprekken; enkele toegewijde VTM-fans in het begin van de jaren ’90, enz.

Dimitri Verhulst
Elke aflevering van 'Striptease' op Canvas begint met een korte en spitse commentaar bij de vier reportages, geschreven en ingelezen door Dimitri Verhulst. Net als 'Striptease' is niets menselijks de auteur van De helaasheid der dingen en Godverdomse dagen vreemd. Hij komt uit Vlaanderen, woont in Wallonië, en vooral: hij ként de wereld van 'Striptease'. Hij is dus de geknipte man om de uitzendingen in te kaderen, met een pittige inleiding en een poëtische epiloog: een kort maar krachtig gedichtje dat elke aflevering afsluit.

'Striptease', vanaf dinsdag 11 januari om 22.05 uur op Canvas.