'Luther': een politieman op de rand

Een man met een missie

DCI John Luther (Idris Elba, The Wire, Obsessed, The Office USA) werkt voor de Londense SCU (Serious Crime Unit). Hij is een gedreven politieman, met een geweldig analytisch vermogen. Hij denkt bliksemsnel en legt overal verbanden die anderen niet zien. Maar hij is ook bezeten door zijn job, die hij als een missie ziet. Hij is gefixeerd op zijn doel, soms bijna geobsedeerd. Dat maakt hem ook explosief, agressief en gevaarlijk. Zijn eigenzinnige passie voor zijn opdracht heeft een zware tol geëist. Een tijdje geleden is hij na een traumatisch onderzoek naar een kinderseriemoordenaar ineengestort en op non-actief geplaatst.

Nu keert hij terug naar de dienst, maar niet al zijn problemen zijn opgelost. De duistere misdaden die hij onderzoekt, hebben ook een schaduw gegooid op zijn huwelijk met Zoe (Indira Varma, Rome, Bride and Prejudice, Moses Jones). Sinds kort zoekt Zoe rust en kalmte bij de degelijke mensenrechtenadvocaat Mark North (Paul McGann, Dr. Who, Hornblower, The Rainbow), een zachtaardige en aimabele man die ervan overtuigd is dat Zoe beter af is met hem dan met haar onvoorspelbare echtgenoot.

Dat Luther mag terugkeren naar de SCU heeft hij te danken aan zijn baas DSU Rose Teller (Saskia Reeves), een resultaatgerichte officier die in hem blijft geloven, al heeft ook zij haar twijfels. Luther wordt ook verwelkomd door DCI Ian Reed (Steven Mackintosh), zijn beste vriend en meest loyale collega. Reed is een man van vele oorlogen, uit hetzelfde hout gesneden als Luther zelf. Dat maakt hen zo’n sterk team. DS Justin Ripley (Warren Brown) is dan weer een jonge en ambitieuze nieuwkomer bij de SCU. Hij is een academisch geschoolde politieman, maar mist ervaring. Die hoopt hij op te doen aan de zijde van John Luther, maar hij ontdekt al snel dat wie dicht bij het vuur staat, zich makkelijk verbrandt.

Les extrêmes se touchent

In de eerste aflevering moet DCI Luther de moord onderzoeken op de ouders van het voormalige wonderkind Alice Morgan (Ruth Wilson, Jane Eyre, winnares van de Laurence Olivier Award voor haar rol van Stella in A Streetcar Named Desire). De bloedmooie en extreem intelligente Alice ging op haar 13de naar Oxford en doctoreerde op haar 18de in astrofysica. Ze heeft zich heel haar leven speciaal gevoeld, uitgesloten, anders. En zo gedraagt ze zich eigenlijk ook: als een echte freak. In het licht van de kosmos, die ze zo goed kent, is de mens futiel. Dat uitgangspunt bepaalt haar levensfilosofie. Luther beseft al snel dat Alice verantwoordelijk is voor de dood van haar ouders, maar hij kan het niet bewijzen. Het komt tot een intellectueel machtsspel tussen de detective en zijn verdachte, een spel dat ze beiden uitdagend vinden. Ondertussen probeert Luther zijn echtgenote Zoe voor zich terug te winnen. Omdat Luther haar dreigt te ontmaskeren, zoekt Alice naar een manier om hem op haar beurt in haar macht te krijgen....

In de tweede aflevering worden twee politieofficieren in uniform koelbloedig doodgeschoten. Luther ontdekt dat de dader een militair is en dat hij het gemunt heeft op iedereen die een politie-uniform draagt. Al snel vallen er nog drie slachtoffers. Het wordt een race tegen de tijd om de dader te vatten. Ondertussen blijft Alice in het verleden van Luther graven op zoek naar belastend materiaal... In de volgende afleveringen gaan Luther en zijn collega’s onder meer op zoek naar een man die een jonge moeder heeft ontvoerd, naar de moordenaar van vier jonge vrouwen en naar de gijzelaars van de echtgenote van een kunsthandelaar.

Maar ondertussen begint de grond onder Luthers voeten weg te zakken. Na een klacht wegens mishandeling komt er een intern onderzoek. Er groeien ook spanningen binnen het team. En Luther is er nog altijd niet uit of Alice Morgan nu een vijand of een medestander is...

Psychothriller

Volgens scenarist Neil Cross, die we kennen van 'Spooks', combineert Luther elementen uit twee genres in de misdaadfictie: 'Van Sherlock Holmes heeft Luther het afstandelijke analytische genie geërfd. Maar dat hebben we gecombineerd met de emotionele complexiteit en de morele ambiguïteit van de psychologische thriller. Die twee eigenschappen – meesterlijke deductie en morele passie – maken van Luther een krachtige en tegelijk kwetsbare held.'

Misschien is de omschrijving psychothriller nog correcter dan psychologische thriller. Niet alleen een aantal van de daders waarop in de reeks jacht wordt gemaakt, zijn pure psychopaten, maar ook John Luther zelf en vooral Alice Morgan hebben een aantal psychotische trekjes. Dat maakt van hen fascinerende personages en het is bijzonder boeiend om te zien hoe ze met elkaar en hun entourage omgaan.

Wat het ‘format’ betreft, is Luther geen ‘whodunit’. Neil Cross noemt het een ‘howcatchem’: 'het is een omgekeerd detective-verhaal, een beetje zoals Columbo destijds. De kijker weet vanaf het begin wie de misdaad heeft gepleegd. Wat hij niet weet, is hoe Luther de dader in godsnaam moet te pakken krijgen'.

Cross is razend enthousiast over de cast, vooral over Idris Elba (de Britse acteur die furore maakte in de HBO-cultreeks The Wire): 'We wilden dat het een bijzondere serie zou worden. Voor de titelrol hadden we dus erg hoog gemikt, onder het motto ‘wie niet waagt, niet wint’. Idris stond helemaal bovenaan onze lijst. Hij staat zowat op iedereen zijn lijst, natuurlijk, en ik had nooit gedacht dat hij zou toehappen. Op de eerste dag, bij het eerste shot, zag ik Idris onder de politietape duiken en ik dacht: ‘daar is hij dan, dat is Luther''.

De Britse pers was eerder dit jaar ook behoorlijk onder de indruk: Taut, punchy, brilliantly filmed and acted (The Times); Idris Elba in his best post-Wire role (Guardian); Beautifully done and deliciously intriguing, and the powerfully charismatic Elba is terrific (Daily Mail).

'Luther', zaterdag 25 september 2010 om 22.40 uur op Canvas.