'Andere Tijden': Dood en Spelen. De Olympische Spelen van Mexico 1968
'We zaten op een terrasje vlak bij het plein en plotseling hoorden we pief paf poef! We dachten dat het vuurwerk was.' Sportarts Wim Mosterd van de Nederlandse Olympische ploeg is ongemerkt getuige van een bloedig drama aan de vooravond van de Olympische Spelen in Mexico in 1968.
Op 2 oktober 1968 loopt een vreedzame bijeenkomst op het Plein van de Drie Culturen in Mexicostad uit op een bloedbad. Politie en leger schieten op de menigte waardoor tientallen, sommigen beweren zelfs honderden, aanwezigen de dood vinden. Het Internationaal Olympisch Comité is van mening dat sport en politiek gescheiden moeten blijven en besluit dat de Spelen door moeten gaan.
Het is dan al maanden onrustig in Mexico. Aangestoken door de studentenrevoltes in Parijs en Berkeley zijn ook de Mexicaanse studenten de straat op gegaan in een roep om meer vrijheid en democratie. De Mexicaanse regering wil niet dat de Olympische Spelen in gevaar komen en pakt preventief duizenden studenten en docenten op. De in Nederland geboren Sali de Swaan is een van de arrestanten. 'Ik werd door de geheime dienst opgepakt maar ze vertelden me niet waarom. Later bleek dat het leger de universiteit had bezet en 6000 mensen had vastgezet.'
Het Nederlands Olympisch Comité probeert het nieuws buiten het Olympisch Dorp te houden. Toenmalig assistent chef de mission Jan Willem Pennink herinnert zich: 'Ik heb de media gezegd er wel over te publiceren maar op zo'n manier dat we geen toestand krijgen; namelijk dat de atleten hier weg willen.' De ervaringen met de Spelen van Melbourne 1956, die door Nederland werden geboycot, spelen een belangrijke rol bij de beslissing om te blijven. Pennink: 'We waren toen het enige land dat niet mee deed en daarmee sloegen we niet zo’n best figuur.'
De Nederlandse atleten krijgen nauwelijks iets mee van de gebeurtenissen van 2 oktober. Zwemster Ada Kok, een van de gouden medaillewinnaars: 'Die gouden plak was natuurlijk fantastisch, daar had ik zo hard voor gewerkt. Pas achteraf hoorden we dat er zoveel doden en gewonden waren gevallen.' Ada Kok verwoordt precies dat dilemma waar veel atleten, toen en nu, nog steeds mee te maken hebben. 'Sport is sport en politiek is politiek. Het moeten gescheiden dingen zijn, maar ze zijn niet meer te scheiden.'
Sportarts Wim Mosterd hoort ook pas achteraf wat er zich heeft afgespeeld op het plein. 'Dat er honderden studenten door soldaten met mitrailleurs zijn doodgeschoten en in vrachtwagens of vuilniswagens afgevoerd naar de vuilnisbelt. Ik denk dat ik terug was gegaan als ik dat toen had geweten.'
'Andere Tijden', zaterdag 28 mei om 21.20 uur bij de NTR op NPO 2.
