'De Kennis van Nu': de ideale leugenaar
'De Kennis van Nu'-presentator Diederik Jekel doet mee aan het televisieprogramma 'Wie is de Mol?' en daarom stond zijn leven het afgelopen half jaar in het teken van de leugen.
Mensen zijn geboren leugenaars. Toch zijn ze, gek genoeg, ook slecht in het detecteren van leugens. Daarom is er al sinds de oudheid een zoektocht naar een leugendetector. De meeste leugendetectie methoden zijn gebaseerd op het idee dat een leugenaar emoties verbergt. Wetenschappers zijn hier sceptisch over want het onderdrukken van emoties wil immers nog niet zeggen dat iemand liegt. De Kennis van Nu onderzoekt of de ideale leugendetector bestaat.
Presentator Elisabeth van Nimwegen vertelt een persoonlijk verhaal aan mede-presentator Diederik Jekel. Een deel van het verhaal is waar, een deel van het verhaal is gelogen. Diederik probeert met hulp van leugendetectie-expert Sophie van der Zee en trainer in ondervragingstechniek Job Boersma te achterhalen welk deel van het verhaal waar is. Tegelijkertijd probeert Diederik te ontwarren wat waar en wat onwaar is in de wereld van de leugendetectie. Hij gaat daarvoor ook naar het Avatar-lab van Merijn Bruijnes van de Universiteit Twente.
Dat het moeilijker is om te liegen dan de waarheid te vertellen, daarover zijn onderzoekers het wel eens. Daarom is een verschuiving merkbaar van leugendetectie naar geheugendetectie. Het blijkt dat er een hersenmechanisme is dat geactiveerd wordt als je iets herkent; er bestaat niet zoiets als een 'neus van Pinokkio', maar wel een blijk van herkenning. Om de waarheid te vinden is een leugendetector niet genoeg. Ondervragingsmethoden zijn belangrijk en feiten checken blijft noodzakelijk. Door de toenemende aanwezigheid van camera's, microfoons en sensoren, is er vanuit de beveiligingswereld een groeiende vraag naar mogelijkheden om misleiding automatisch te detecteren. Op basis van bewegingen, de grootte van de pupillen, de klank van je stem en huidgeleiding. Een voorbeeld is de Avatar, die aan de grens tussen Mexico en Arizona staat, een soort pinautomaat die vragen stelt en met een combinatie van sensoren en microfoons detecteert of je de waarheid vertelt. Is het een vorm van kwakzalverij, of is het met een combinatie van sensoren en kunstmatige intelligentie toch mogelijk om misleiding te herkennen?
'De Kennis van Nu: De ideale leugenaar', donderdag 19 januari om 19.20 uur bij de NTR op NPO 2.
