'IKON 2doc': zonder Rem, een Japanse treinramp in seconden
Op 25 april 2005 boort een trein zich in een flat in de buurt van de Japanse stad Osaka. 107 mensen vinden de dood, omdat de bestuurder te hard rijdt in een poging 80 seconden vertraging in te lopen.
Negen jaar later staan overlevenden en nabestaanden in de rechtszaal in een strafzaak tegen het management van Japan Railway. Door een recente wetswijziging is het nu voor het eerst mogelijk de leiding van een overheidsbedrijf aan te klagen voor de gevolgen van het beleid. Tegen de achtergrond van dit ongeluk onderzoekt Zonder Rem hoe stiptheid en trouw aan het protocol, eens de nationale deugden van de Japanse samenleving, zijn verworden tot een rem op de maatschappelijke ontwikkeling en een gevaar voor de gewone Japanner.
De film keert terug naar de fatale treinreis en volgt de nasleep ervan door de ogen van de overlevenden. Wat er precies die dag gebeurde wordt onderzocht tegen de achtergrond van de politieke en economische ontwikkeling van het naoorlogse Japan. Er ontstaat een zorgwekkend beeld van doorgeschoten modernisering in een land dat als gevolg van langdurige economische crisis op allerlei manieren regelgeving aan z’n laars lapt. Na de privatisering van de Japanse spoorwegen in 1987 besloot West Japan Railway dat de reistijd op het fatale traject vanwege de concurrentie sneller moest worden. Treinbestuurders kregen kortere rem-, stop- en rijtijden opgelegd, waardoor de veiligheid van het systeem z’n grens bereikte. Dat het eigen is aan de menselijk natuur om fouten te maken, past eenvoudig niet in het Japanse bewustzijn. Deze ontkenning van de menselijke factor leidde zelfs tot verdere bezuinigingen op het veiligheidssysteem. Deze combinatie van verschijnselen wordt de Japanse Ziekte genoemd. Voor nabestaanden en slachtoffers vormt de treincrash de belichaming van deze diepgaande malaise in de Japanse samenleving.
Zonder Rem bekijkt de nasleep van het ongeluk door de ogen van overlevenden en nabestaanden. Hun levens zijn voorgoed veranderd. Door de manier waarop zij omgaan met dat gegeven en met hun verdriet, confronteren zij de kijker met de vraag welke prijs een samenleving wil betalen voor stiptheid en efficiëntie.
Zonder Rem (originele titel Brakeless) is een productie van Bungalow Town Productions in Engeland ism IKON, BBC-Storyville, NHK, ITVS en DR.
Productie en regie: Kyoko Miyake, camera: Kozo Natsuumi, montage: Bert Hunger, productie: Rachel Wexler, co-productie: Felix Matste
'IKON 2doc: Zonder Rem - een Japanse treinramp in seconden', woensdag 23 april om 23.00 uur op Nederland 2.
