'RTL Nieuws' onderzoekt doofpotten en hoofdpijndossiers van de overheid
De overheid heeft de afgelopen tien jaar miljoenen euro's uitgegeven om informatie voor burgers en media geheim te houden. Dat blijkt uit onderzoek van 'RTL Nieuws', naar de kosten van doofpot- en andere affaires. 'RTL Nieuws' onderzocht tien hoofdpijndossiers, waarin de overheid pijnlijke en gevoelige zaken graag binnenskamers wilde houden.
Het gaat om de zaken Fred Spijkers, Willem Oltmans, de Catshuisbrand, de val van Srebrenica, de oorlog in Irak, Chipshol, het Koninklijk Huis, de Joint Strike Fighter, de Hogesnelheidslijn en het verbod op Fitna, de film van Geert Wilders.
In bijna alle gevallen liet de overheid niet het achterste van haar tong zien toen burgers en media op zoek waren naar informatie. De ministeries zetten eigen juristen in, maar deden daarnaast een beroep op externe advocaten. Deze laatste declareerden vaak tonnen per zaak.
De Nationale Ombudsman is bezorgd: "Wat je regelmatig ziet is dat de overheid goede advocaten inhuurt, die veel geld kosten, en de burger het nakijken geven. De overheid moet op een gegeven moment met open vizier met de burger aan tafel zitten en kunnen zeggen: wat is nu redelijk? Excuses aanbieden, toelichting geven en niet afdekken, laat staan dat er een zware deksel op de doofpot gaat."
De externe advocaten kwamen in de meeste gevallen van het kantoor Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn, dat fungeert als landsadvocaat. Deze landsadvocaat treedt op als de overheid zich in privaatrechtelijke procedures moet verdedigen.
Het grootste deel van de zaken betreft procesvertegenwoordiging in civiele procedures. In bijvoorbeeld kort gedingen, incassozaken, zaken in verband met wanprestatie en onrechtmatige daad. Maar ook in bestuursrechtelijke zaken waarbij specialistische kennis nodig is, doet de overheid een beroep op de landsadvocaat.
De landsadvocaat verdient een goede boterham aan het verdedigen van de overheid in al deze zaken. In 2009 stuurde het voor 27,3 miljoen euro aan facturen, in 2010 voor een bedrag van 24,9 miljoen euro en in de eerste helft van 2011 voor 11,1 miljoen euro.
De kosten die gemaakt zijn om pijnlijke en gevoelige informatie binnenskamers te houden, maken hiervan een klein deel uit. In de tien gevallen die RTL Nieuws onderzocht gaat het om een bedrag van 18 miljoen euro over een periode van ongeveer 20 jaar. Het gaat hierbij alleen om de kosten van de landsadvocaat: adviezen van andere externe adviseurs zijn niet meegerekend.
Ook de kosten die gemoeid zijn met de inzet van interne juristen zijn niet meegenomen. Hoe hoog deze zijn, is niet bekend. Maar het totale bedrag dat de overheid uitgeeft aan doofpot- en andere affaires ligt dus hoger dan de genoemde 18 miljoen. Ook al omdat niet alle zaken door 'RTL Nieuws' zijn onderzocht, maar alleen tien dossiers die onderwerp zijn of waren van maatschappelijk en politiek debat.
