VRT herdenkt begin van Eerste Wereldoorlog in ons land

De VRT besteedt op televisie, radio en online uitgebreid aandacht aan de herdenking van het begin van de oorlog. Canvas en OP12 zenden maandag drie herdenkingsplechtigheden rechtstreeks uit (ook gestreamd door deredactie.be). Canvas programmeert in de namiddag ook drie documentaires over de oorlog. De nieuws- en duidingsprogramma’s op radio en televisie blikken eveneens terug op het begin van de oorlog. Op Eén is er onder meer een aflevering van Ten Oorlog. Ook Radio 1, Radio 2 en Klara hebben aangepaste programma’s. De nieuwswebsite deredactie.be en de cultuurwebsite Cobra.be bieden uitgebreide dossiers aan over 14-18.

Canvas

Vrijdag 1 augustus – 20.00 uur – 'Terzake'
Aan de vooravond van de herdenkingsplechtigheden komt Dr. Sophie De Schaepdrijver naar 'Terzake' voor een gesprek over de oorzaken van de Groote Oorlog en de impact ervan voor ons land. Sophie De Schaepdrijver is als hoogleraar Moderne Europese Geschiedenis verbonden aan de Pennsylvania State University. Als auteur van het standaardwerk 'De Groote Oorlog: het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog' is zij een autoriteit over de Eerste Wereldoorlog in België. Zij is op maandag 4 augustus ook co-commentator bij de rechtstreekse uitzending vanuit Cointe en presenteert vanaf dinsdag 5 augustus de nieuwe Canvas-reeks Brave Little Belgium.

Maandag 4 augustus - 10.30 uur – 100 jaar Groote Oorlog – Federale herdenking Cointe
Op 4 augustus 1914 rond 8.00 uur 's ochtends vielen Duitse troepen België binnen via het grensplaatsje Gemmenich. Tienduizenden Duitse soldaten volgden nog die dag via alle grensovergangen tussen België en Duitsland: het begin van de Groote Oorlog in ons land. Eén dag later werd in en rond Luik de eerste bloedige veldslag van de oorlog uitgevochten.
Op 4 augustus organiseert de federale regering 's ochtends een eerste grote herdenking van WO I bij het Monument Interallié in de Luikse wijk Cointe. Gekroonde en niet gekroonde staatshoofden uit enkele tientallen landen zullen deelnemen. Naast ons koningspaar zullen de Britse prins William en zijn echtgenote Kate aanwezig zijn, en ook de Franse president Hollande en zijn Duitse collega Glauck en kanselier Merkel.

Canvas zendt de plechtigheid in Luik live uit vanaf 10.30 uur tot het einde omstreeks 12.15 uur. Flip Feyten zorgt voor commentaar; historica en WOI-specialiste Sophie De Schaepdrijver is co- commentator.

Maandag 4 augustus - 12.15 uur – Vreemd volk aan het front
Aansluitend bij de rechtstreekse uitzending volgt de documentaire Vreemd volk aan het front, over een minder bekend, multicultureel aspect van de Eerste Wereldoorlog: de inzet van koloniale troepen aan het front. De Eerste Wereldoorlog was niet alleen een strijd onder Europeanen, zelfs niet aan het Westelijk Front. De Britten, die in het begin van de oorlog maar over een klein leger beschikten, rekruteerden troepen in vele delen van hun wereldrijk, vooral Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Ook lieten ze goedgetrainde troepen uit Brits-Indië overkomen: Sikhs, Punjabi's, Gurka's. De Fransen stuurden al vlug hun koloniale troepen uit Noord-Afrika naar het front. België haalde geen troepen uit zijn kolonie, al vocht er een handvol Kongolese vrijwilligers mee in het Belgische leger. Omdat er bovendien een groot tekort was aan arbeidskrachten, lieten de geallieerden later ook duizenden arbeiders uit China naar de frontstreek komen. Zo werd de Grote Oorlog een multicultureel conflict, ook in de Vlaamse Westhoek.- Naast archiefbeelden en dramatische reconstructies bevat de documentaire interviews met onder meer historici, familieleden van ooggetuigen, een sinologe, een Duitse muziekwetenschapper en de kleindochter van een Kongolese veteraan.

Maandag 4 augustus - 15.35 uur – De allerlaatste getuigen
De allerlaatste getuigen is een zesdelige reeks met getuigenissen van mensen die de Eerste Wereldoorlog nog hebben meegemaakt: de allerlaatste getuigen van de 'Groote Oorlog'. Vanaf de lente van 2009 heeft een team van het VRT-project '14-'18 een honderdtal Vlamingen geïnterviewd die kind waren tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het zijn hun herinneringen aan die gruwelijke oorlog die in deze reeks centraal staan. 'De allerlaatste getuigen' vertelt niet de grote geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog, maar kleine verhalen over het dagelijkse oorlogsleven, samengebracht in een ingetogen programma waarbij vooral de emoties, de poëzie en de soms erg fragiele indrukken van de honderdjarigen centraal staan. De zes afleveringen behandelen thema's waarmee de oorlogskinderen op zeer jonge leeftijd werden geconfronteerd: bombardementen, de bezetting, ontwrichte gezinnen, vreemde soldaten, het dagelijks leven in de oorlog, honger, armoede, op de vlucht moeten gaan, ziekte, enz. Het verhaal van de allerlaatste getuigen wordt geïllustreerd met archiefbeelden en foto's uit het privé-archief van de betrokkenen. Canvas zendt vanaf maandag 4 augustus elke dag een aflevering uit (maandag tot vrijdag).

Maandag 4 augustus - 16.00 uur – Niets is zwart-wit
Niets is zwart-wit is een documentaire reeks over de Eerste Wereldoorlog. De verhalen zijn gebaseerd op dagboeken, getuigenissen en historisch onderzoek. Ze worden verteld aan de hand van archiefbeelden, foto's, krantenknipsels en - in beperkte mate - reconstructie. Elke aflevering volgt één persoon die wordt meegesleurd in de surreële werkelijkheid van de oorlog. Canvas zendt vanaf maandag 4 augustus elke dag een aflevering uit (maandag tot vrijdag).

Maandag 4 augustus - 20.30 uur – 100 jaar Groote Oorlog – Britse Commonwealth-herdenking in Bergen
Rechtstreeks verslag (van 20.30 tot 21.30 uur) van de Britse Commonwealth-ceremonie in Bergen. Die wordt georganiseerd door de Britse regering op de militaire begraafplaats van Saint-Symphorien in aanwezigheid van dezelfde hoge gasten van ’s ochtends in Luik. De keuze is niet toevallig. Bij Bergen vochten de Britten hun eerste grote veldslag van de Grote Oorlog uit, op 23 augustus 1914. En in Saint-Symphorien is het allereerste Britse slachtoffer van de oorlog is begraven, en twee van de allerlaatste, een Canadese en Britse soldaat, die sneuvelden net voor de Wapenstilstand inging, om 11 uur op 11 november 1918.

Op de kleine maar zeer stemmige militaire begraafplaats van Saint-Symphorien rusten 229 Britse en 284 Duitse soldaten samen. De eigenaar die zijn grond afstond aan de Duitsers om er een begraafplaats in te richten, stelde als voorwaarde dat Britten en Duitsers er op dezelfde manier geëerd zouden worden. De plechtigheid zal in het teken staan van de Brits-Duitse verzoening en samenwerking. Commentator is Flip Feyten.

Maandag 4 augustus - 22.35 uur – 12 minuten over vrede
Eerste van een reeks van 12 korte animatiefilms van 1 minuut rond het thema 'vrede', telkens aangevuld met een gedicht. De gedichten worden gebracht door Titus De Voogdt.

Op dinsdag 5 augustus om 21.35 uur begint de nieuwe vierdelige reeks 'Brave Little Belgium', een vierdelige documentaire die het volledige verhaal vertelt van ons land in de Eerste Wereldoorlog: van augustus 1914 tot november 1918. De reeks wordt gepresenteerd door Sophie De Schaepdrijver. Meer informatie in het eerder bezorgde persdossier en op canvas.be.

OP12

Maandag 4 augustus – 23.00 uur – 100 jaar Groote Oorlog – Plechtigheid Westminster Abbey
Rechtstreeks verslag van de herdenkingsplechtigheid in Westminster Abbey in Londen. Tijdens die plechtigheid zullen langzaam alle kaarsen gedoofd worden. Een verwijzing naar de uitspraak van de toenmalige Britse minister van Buitenlandse Zaken bij het begin van de oorlog dat 'alle lichten in Europa zullen uitgaan, en dat dat lang zou duren'. Flip Feyten geeft commentaar.

Eén

Zaterdag 2 augustus – 'Het Journaal' - 19.00 uur.
In de volgende dagen, weken en maanden besteedt 'Het Journaal' uitgebreid aandacht aan de herdenking van 100 jaar WO I. Zo is er op zaterdag 2 augustus een eigen reportage uit de Elzas: in het dorp Joncherey sneuvelden op 2 augustus de eerste Franse én Duitse soldaat, één dag voor beide landen elkaar de oorlog verklaarden.

Zondag 3 augustus – 'Het Journaal' - 19.00 uur.
Zondag brengt 'Het Journaal' onder meer verslag uit van het bezoek van koning Filip aan het Fort van Loncin, waar hij hulde brengt aan de gesneuvelden. De resten van tientallen soldaten liggen er ook nu nog onder het puin.

Verder in 'Het Journaal' ook een reportage over de eerste Belgische gesneuvelde: ruiter Antoine Fonck, die plechtig wordt herdacht in Thimister.

Zondag 3 augustus – 20.55 uur - Lize Feryn te gast in 'Hotel M' op Eén
Op zondag 3 augustus verwelkomt Marcel Vanthilt actrice en model Lize Feryn in 'Hotel M'. Zij speelde de hoofdrol in de Eén-reeks 'In Vlaamse Velden' en schreef met Dagboek van Marie het fictieve verhaal neer van een jong meisje tijdens de Eerste Wereldoorlog. Momenteel werkt Feryn aan een nieuw boek dat zich afspeelt in de nadagen van de Eerste Wereldoorlog.

Maandag 4 augustus – 'Het Journaal'
Op maandag 4 augustus besteedt 'Het Journaal' uitgebreid aandacht aan de Duitse inval in België. Die dag zijn er drie belangrijke internationale herdenkingsmomenten waar 'Het Journaal' verslag over uitbrengt.

Aan het internationaal memoriaal van Cointe bij Luik worden de koning en de koningin en tal van buitenlandse staatshoofden verwacht. Verslaggever Tijs Mauroo brengt in 'Het Journaal' van 1 en 19 uur live verslag uit vanuit Luik en blikt ook terug op de dramatische gebeurtenissen van 4 augustus 1914.

In de namiddag bezoekt de Duitse president Gauck Leuven (door de Duitsers in 1914 verwoest). Gauck zal er een gedenkplaat onthullen, die de Duitse verantwoordelijkheid voor de gebeurtenissen in augustus 1914 erkent. Ook daarvan krijgen we een verslag in 'Het Journaal'.
’s Avonds volgt dan de grote Britse plechtigheid in Bergen, de plaats waar de eerste grote veldslag tussen Britten en Duitsers is uitgevochten. Bij die plechtigheid zijn net als in Cointe onder meer de Britse royals William, Harry en Kate aanwezig.

'Het Journaal' brengt ook verslag uit over plechtigheden in het Verenigd Koninkrijk, onder meer in Glasgow en in Westminster Abbey in Londen.

In 'Het Journaal' van 19.00 uur is historica Sophie De Schaepdrijver de studiogast.

Maandag 4 augustus – 22.00 uur – 'Ten Oorlog'
Documentaire reeks waarin tv-makers Arnout Hauben, Jonas Van Thielen en Mikhael Cops langs de Europese frontlijn van de Eerste Wereldoorlog trekken. Onderweg praat Arnout met wie hij tegenkomt op de frontlijn en registreert hij hun meest verrassende, ontroerende en beklijvende verhalen van vroeger en nu. Maar tegelijk vertelt 'Ten Oorlog' ook de verhalen van de soldaten, verpleegsters, priesters en fotografen die honderd jaar geleden aan het front van de Eerste Wereldoorlog vochten en werkten. Vandaag de zesde aflevering, waarin het drietal door Slovenië trekt.

Vanaf maandag 15 augustus – 19.00 uur - 'Het Journaal'
Vanaf 15 augustus brengt 'Het Journaal' een langere reeks oorlogsverhalen, waarbij verslaggever Tijs Mauroo dag na dag de doortocht van het Duitse leger volgt. De reeks begint bij het Fort van Loncin, dat door de Duitse superkanonnen (de ‘Dikke Bertha’s’) aan puin wordt geschoten. We volgen een spoor van Duitse oorlogswreedheden dat ons langs martelaarssteden als Aarschot en Dinant voert. Deze 'tiendaagse veldtocht' eindigt tenslotte in Leuven, waar meer dan 300 burgers door Duitse soldaten worden gedood en waar de stad in brand wordt gestoken. De afgebrande universiteitsbibliotheek zal nog jarenlang symbool staan voor de 'slechtheid van de Duitse cultuurbarbaren'.

Vanaf maandag 25 augustus - '1000 Zonnen' herbeleeft het begin van de Groote Oorlog
In de week van 25 augustus brengt '1000 Zonnen' in Wordt vervolgd een week lang verslag uit van Living History, een groot historisch geïnspireerd evenement op het kasteeldomein in Zonnebeke. Meer dan tweehonderd figuranten uit binnen- en buitenland leven er zich in in de Eerste Wereldoorlog, en meer bepaald in de periode van augustus tot oktober 1914.

'1000 Zonnen' volgt een groep Britse, Duitse en Belgische figuranten. De Britten zakken net als in de Eerste Wereldoorlog met paarden en muilezels af naar het vasteland, en geven zo een goed inzicht in hoe de bevoorrading destijds verliep. Eens in Zonnebeke aangekomen, geven ze een cavalerie- demonstratie. De figuranten slapen in tenten zoals toen, koken op grote kachels zoals toen en nemen deel aan driloefeningen. Door zich in te leven in het leven van soldaten en burgers tijdens de Eerste Wereldoorlog, willen de deelnemers de Eerste Wereldoorlog herdenken en de belangstelling van het grote publiek voor die grote oorlog aanwakkeren.

De Eerste Wereldoorlog in '1000 Zonnen': van maandag 25 augustus tot en met vrijdag 29 augustus om 19.40 uur op Eén; compilatie op zaterdag om 19.35 uur op Eén.

Radio 1

Het radionieuws is op maandag 4 augustus de hele dag in Luik en brengt in de nieuwsbulletins op de verschillende netten verslag en duiding bij de herdenkingen. Reporter Geert Spillebeen volgt de plechtigheid in Cointe. Na de middag is het radionieuws ook in Leuven, voor de herdenking met de Duitse president. Later op de avond besteden de nieuwsbulletins op alle VRT-radionetten aandacht aan de plechtigheid met Britse royals in Bergen.

'De Ochtend' (6.00 tot 9.00 uur) en 'Vandaag' (16.00 tot 19.00 uur) nodigen maandag enkele vooraanstaande historici uit die onderzoek deden rond de Eerste Wereldoorlog. In 'De Ochtend' geeft rijksarchivaris Luc Vandeweyer toelichting over de oorzaken van de oorlog. In 'Vandaag' vertelt Sophie De Schaepdrijver wat het conflict betekende voor de geschiedenis van België. De jonge historica Giselle Nath heeft het over de levensomstandigheden van de Vlamingen tijdens de bezetting. Verder zijn er verslagen van de herdenkingen in Luik, Bergen en Londen en een historische reconstructie met archiefmateriaal van de eerste oorlogsdagen in augustus 1914.

Daarnaast brengt Radio 1 nog tot eind augustus elke dag 'het oorlogsnieuws' van 100 jaar geleden. Radio-uitzendingen waren er nog niet, maar dankzij de stem van voormalig radiojournalist Mike de Mulder komt de Groote Oorlog tot leven. Dagelijks iets na half negen in 'De Ochtend'.

Radio 2

Radio 2 presenteert op maandag 4 augustus in 'Avondpost', na het Nieuws van 17.00 uur, de 20 minuten durende pilootaflevering van 'Café Cuba', het nieuwe radiofeuilleton van Radio 2 en Het Geluidshuis.

Het prestigieuze luisterverhaal speelt zich af tijdens WO I en bestaat uit 46 afleveringen. 'Café Cuba' is een verhaal over vriendschap, kunst en liefde tegen de achtergrond van de gruwelijke Eerste Wereldoorlog. Centraal staat Koenraad Verstockt (Stef Aerts), een jonge kunstenaar die aan het front belandt. Naast Stef Aerts zullen de Radio 2-luisteraars de stemmen herkennen van Bert Huysentruyt, Ruth Bastiaensen, Jonas Vermeulen, Gène Bervoets, Mathias Sercu, Liesa Naert, Nico Sturm, Koen Van Impe, Katelijne Verbeke en vele anderen. Herbert Flack leent zijn stem aan verteller James Cullem. De reeks zelf gaat dit najaar van start.

Verder is er in de regionale 'Middagpost'-programma’s ook op maandag in elke regio een aflevering van de WOI-reeks, die al heel de zomer loopt. Daarnaast ook redactionele aandacht voor lokale herdenkingen.

Klara

'Espresso' (7.00 tot 10.00 uur) brengt op maandag 4 augustus aangepaste muziek. Van Edward Elgar onder meer. Elgar was een gevierde componist tijdens WOI en zijn werken werden veel gespeeld. Zijn Land of hope and glory werd overal gezongen, maar de oorlog maakte hem bedrukt en depressief. Daarnaast ook een fragment uit de derde symfonie van Ralph Vaughan Williams. Vaughan Williams was al 41 jaar oud toen hij zich in 1914 opgaf als ambulancier en hij zag met eigen ogen welke verschrikkingen de oorlog met zich meebracht. Zijn derde symfonie is een bitterzoete terugblik op die gruwelijke jaren. Deze symfonie word vaak als een soort requiem voor de gesneuvelde soldaten gezien.

Verder ook aandacht voor ’12 minuten over vrede’: de reeks op Canvas van 12 korte animatiefilms van 1 minuut rond het thema 'vrede', telkens aangevuld met een gedicht. Patrick Peeters van het Vlaams Fonds voor de Letteren geeft toelichting.